W trakcie postępowania związanego z uzyskaniem pozwolenia na budowę organ administracji architektoniczno – budowlanej (AAB) ma obowiązek zbadać również wpływ planowanej inwestycji na środowisko. W tym zakresie organ nie jest wyłącznie ograniczony do zbadania zgodności z warunkami określonymi w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach przedsięwzięcia (decyzja środowiskowa), ale ciąży na nim obowiązek przeprowadzenia szerokiej analizy przedsięwzięcia z punktu widzenia przepisów odnoszących się do ochrony środowiska. 

OCENA ODDZIAŁYWANIA PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO

Dokonując oceny wpływu inwestycji na środowisko organ winien ustalić w pierwszej kolejności, czy planowana inwestycja wymaga przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko (czy inwestycja kwalifikuje się do przedsięwzięć mogących zawsze lub potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko). Kwalifikacji takiej dokonuje się na podstawie dokumentacji przedłożonej przez inwestora wraz z projektem budowlanym oraz materiału zgromadzonego w toku postępowania. Jeżeli z materiału dowodowego zebranego w sprawie (nie tylko opartego na wnioskach inwestora) wynika, że decyzja środowiskowa jest wymagana (kluczowym tutaj będzie analiza rozporządzenia Rady Ministrów z 2019 r.w w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko), to wówczas przeprowadzenie oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko będzie wymagane.

ORGAN  BADA WPŁYW INWESTYCJI NA ŚRODOWISKO  NA PODSTAWIE WŁASNYCH USTALEŃ

Istotnym jest, że organ w postępowaniu o pozwolenie na budowę nie może oprzeć się tylko na kwalifikacji przedsięwzięcia sporządzonej na zlecenie inwestora, ale musi potraktować ją jako stanowisko strony, które podlega również jego (organu) ocenie. Oznacza to tyle, że przedłożona przez inwestora dokumentacja projektowa winna być dla organu (AAB) bazą do poczynienia własnych ustaleń w zakresie kwalifikacji środowiskowej planowanego przedsięwzięcia. Organ bowiem ma obowiązek poczynić bezstronne ustalenia w zakresie potrzeby przeprowadzania oceny oddziaływania inwestycji na środowisko, a w dalszej kolejności, ustalić konieczności uzyskania ewentualnie decyzji środowiskowej. 

WPŁYW INWESTYCJI NA  ZDROWIE I WARUNKI ŻYCIA LUDZI

Oczywiście organ nie ma kompetencji do modyfikacji kształtu planowanej inwestycji (wniosku), albowiem to jest domena inwestora. Nie może jednak uchylać się od dokładnej oceny, czy realizacja planowanego przedsięwzięcia, z uwagi na zakres/skalę oddziaływania na środowisko, nie powinna zostać uzależniona od określenia istotnych warunków korzystania ze środowiska (w decyzji środowiskowej). Decyzja określająca uwarunkowania środowiskowe (decyzja środowiskowa) wydawana jest bowiem w celu umożliwienia organowi, wydającemu decyzję o pozwoleniu na budowę, wprowadzenie postanowień gwarantujących minimalizację negatywnego oddziaływania na środowisko. Warto również pamiętać, że przez oddziaływanie na środowisko rozumie się również oddziaływanie na zdrowie ludzi, a w ramach oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko określa się wpływ danego przedsięwzięcia na środowisko oraz ludność, w tym zdrowie i warunki życia ludzi. 

DECYZJA O ŚRODOWISKOWYCH UWARUNKOWANIACH WIĄŻE BEZWZGLĘDNIE

Decyzja o środowiskowa wydana na podstawie oceny oddziaływania na środowisko wiąże organ (AAB) wydający decyzję o pozwoleniu na budowę. Decyzja ta ma charakter rozstrzygnięcia wstępnego, a określone w tej decyzji warunki realizacji przedsięwzięcia nie mogą być na dalszych etapach procesu inwestycyjnego modyfikowane. 

Organy prowadzące postępowanie związane z decyzją środowiskową czasami zapominają, że ocena, czy planowane przedsięwzięcie może znacząco oddziaływać na środowisko nie została pozostawiona luźnej decyzji tych organów, ale wynika z obowiązujących przepisów prawa (przede wszystkim rozporządzenia z 2019 roku w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko). 

Oczywiście to, że planowane przedsięwzięcie zalicza się do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko nie oznacza, że w sposób automatyczny powstaje obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania tego przedsięwzięcia na środowisko. 

Jednakże taka kwestia wymaga wszechstronnego wyjaśnienia.

BRAK OCENY NA ŚRODOWISKO NIE ZWALNIA OD BADANIA WPŁYWU INWESTYCJI NA ŚRODOWISKO

W praktyce zdarza się, że wójt (burmistrz, prezydent) odstępuje od przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, a wynika to z tej przyczyny, że de facto organ prowadzący takie postępowanie nie podjął wystarczających działań zmierzających do zbadania wpływu inwestycji na środowisko. A takie – autonomiczne – działania organ prowadzący postępowanie związane z decyzją środowiskową winien podjąć.

Dotyczy to również sytuacji, gdy nawet z samego wniosku o wydanie decyzji środowiskowej,  karty informacyjnej przedsięwzięcia (KIP) oraz opinii organów współdziałających (tj. Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego, Wód Polskich i Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska) wynika, że nie istnieje konieczność przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, bo np. z ww. dokumentów wynika, że przedsięwzięcie nie będzie negatywnie oddziaływać na środowisko.

ORGAN PODEJMUJE SAMODZIELNIE DECYZJĘ O SPORZĄDZENIU OCENY ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO

Jeżeli nawet opinie wydawane przez ww. organy oraz KIP wskazały na brak potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, to jednak wciąż obliguje to organ prowadzący postępowanie do dokonania analizy, czy w świetle kryteriów ustawy o informacji o środowisku nie jest konieczne nałożenie na inwestora obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. 

Takie bowiem ustalenie – o odstąpieniu od przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko – musi zostać podjęte po wyczerpującej, wszechstronnej i wnikliwej analizie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i obowiązujących przepisów, a następnie uzasadnione w wydanej decyzji zgodnie z zasadami przewidzianymi w Kodeksie postępowania administracyjnego.