Nie można samodzielnie zmieniać stanu wody na gruncie.
Precyzyjniej – właściciel gruntu nie może zmieniać ani kierunku, ani natężenia odpływu znajdujących się na jego gruncie wód. Nie może również zmieniać kierunku odpływu wód ze źródeł, które mogłyby powodować szkodę dla nieruchomości sąsiednich.
Co więcej, na właścicielu gruntu ciąży obowiązek usunięcia przeszkód oraz zmian w odpływie wody, które powstały np. na skutek przypadku lub działania innych osób, a powodują szkody dla gruntów sąsiednich.
POSTĘPOWANIE DOTYCZĄCE ZMIANY STANU WODY
Postępowanie dotyczące zmiany stanu wody na gruncie jest prowadzone przed wójtem (burmistrzem, prezydentem). Po otrzymaniu zawiadomienia np. od sąsiada o tym, że doszło do zmiany stosunków wodnych na określonym gruncie, organ wszczyna stosowne postępowanie (może również z urzędu).
W takim postępowaniu wójt ustala, czy w ogóle doszło do zmiany stosunków wodnych na gruncie. A jeżeli rzetelnie przeprowadzone postępowanie potwierdzi twierdzenia np. sąsiada o tym, że doszło do zmiany stanu wody na gruncie, to niezbędnym jest również ustalenie kolejnych faktów do prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy. Dodatkowe ustalenia dotyczyć powinny również: 1/ kto i kiedy zmiany stosunków wodnych dokonał; 2/ na czym dokładnie ona polegała; 3/ jaki był stan wód przed dokonaniem zmiany i jaki po jej dokonaniu, 4/ jak zmiana wpłynęła na stosunki wodne w terenie i 5/ czy wpływ ten jest szkodliwy dla gruntów sąsiednich.
ZMIANA STANU WODY NA GRUNCIE
Kluczowym zatem zagadnieniem w tego typu sprawach jest ustalenie, czy doszło do zmiany stanu wody na gruncie. W uproszczeniu można wskazać, że zmianą stosunków wodnych na gruncie będzie zazwyczaj działanie ingerujące w naturalny stan wody na nieruchomości. Efektem takiego działania będzie zmiana ilości wody na gruncie – jego zwiększenie bądź zmniejszenie.
Dla przykładu do zmiany stanu wody na gruncie dojdzie przez zmianę rzędnych terenu przez podwyższenie lub obniżenie terenu (przez np. nawiezienie ziemi). Również gdy zmianie ulegnie kierunek odpływu wody opadowej. Zmiana stosunków wodnych będzie polegała także na zainstalowaniu przeszkody w odpływie wody z terenów sąsiednich zgodnie z naturalnym kierunkiem odpływu. Nierzadką sytuacją nielegalnej zmiany stosunków wodnych jest również: wykopanie lub zasypanie rowu, utwardzenie powierzchni działki kostką brukową, czy wybudowanie muru oporowego (ogrodzenia). Zmianą powyższą będzie również wybudowanie studni i pobór z niej takiej ilości wody, która spowoduje obniżenie poziomu wody na gruntach sąsiednich.
BIEGŁY HYDROLOG NIEZBĘDNY DO USTALENIA FAKTÓW
Do ustalenia powyższych okoliczności niezbędnym będzie zazwyczaj opinia biegłego (hydrologa). Biegły bowiem posiadając wiadomości eksperckie będzie mógł określić, czy rzeczywiście doszło do zmiany stosunków wodnych ze szkodą dla działek sąsiednich i ewentualnie jakie należy podjąć działania w celu przywrócenia stanu poprzedniego lub zlikwidowania skutków zmiany.
Pamiętać należy, że dowód przeprowadzony z opinii biegłego będzie miał, jeśli nie decydujące, to istotne znaczenie przy ostatecznym rozstrzygnięciu sprawy. Oczywiście jeżeli jest on rzetelnie przeprowadzony. Jeżeli biegły przeprowadził go nieprofesjonalnie, z pominięciem wielu okoliczności lub wyciągając błędne wnioski z przeprowadzonych oględzin, badania dokumentów, czy też przykładowo nie uwzględniając zeznań stron i świadków, to wówczas należy tą opinię kwestionować. Ewentualnie wnioskować o kolejnego biegłego. Wykonana opinia nie stanowi bowiem dowodu, który niejako z urzędu przesądza o rozstrzygnięciu sprawy. Zarówno organ prowadzący sprawę, jak i strony takiego postępowania mają prawo wiarygodność takiej opinii skutecznie kwestionować. Wiarygodność bowiem opinii biegłego podlega ocenie w powiązaniu z pozostałym materiałem dowodowym, który ma być kompleksowo zgromadzony w sprawie.
Jeżeli opinia jest nielogiczna i wewnętrznie sprzeczna, to organ powinien ją pominąć. Może dojść jednak do sytuacji, w której trudno będzie ją zakwestionować bez kolejnej opinii wydanej przez innego biegłego. Jeżeli organ z urzędu nie powoła nowego biegłego, to wówczas wniosek o nowego biegłego musi wypłynąć od strony postępowania.
ZOBOWIĄZANIE DO PRZYWRÓCENIA STANU ZGODNEGO Z PRAWEM
Na podstawie ustaleń dokonanych w trakcie prowadzenia postępowania organ – wójt (burmistrz, prezydent) wydaje decyzję.
Jeżeli dojdzie do którejś z wyżej przytoczonych sytuacji – czyli zmiany stanu wody na gruncie, która szkodliwie wpływa na grunty sąsiednie – to wówczas organ stwierdza, że doszło do zmiany stanu wody na gruncie i nakazuje właścicielowi gruntu przywrócenie stanu poprzedniego lub wykonanie urządzeń zapobiegających szkodom.
Jeżeli uzna, że do zmiany stanu wody na gruncie nie doszło, to odmawia nakazanie właścicielowi gruntu przywrócenie stanu poprzedniego lub wykonania urządzeń zapobiegających szkodom.
Strony postępowania decyzję wydaną przez organ (wójta, burmistrza, prezydenta) mogą zaskarżyć do Samorządowego Kolegium Odwoławczego, a na kolejnym etapie do sądów administracyjnych.
