W dobie intensywnego rozwoju budownictwa coraz częściej dochodzi do kolizji interesów inwestorów z wymogami ochrony środowiska. Przykładem takiej sytuacji jest problem jakim zajmował się Naczelny Sąd Administracyjny, który rozpoznawał sprawę dotyczącą kontroli prawidłowości zgód administracyjnych na inwestycje budowlane w kontekście obowiązku wykonania oceny oddziaływania planowanych inwestycji na środowisko (wyrok z dnia 9 stycznia 2017 roku , sygn. akt: II OSK 1071/17).
DEFINICJA 'PRZEDSIĘWZIĘCIA” I SKUMULOWANE ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO
Podstawowym punktem spornym w sprawie była kwestia, czy inwestycje realizowane na trzech sąsiednich działkach, które tworzą zespół ośmiu budynków jednorodzinnych wraz z infrastrukturą towarzyszącą, należy traktować łącznie jako jedno „przedsięwzięcie” mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. Sąd podkreślił, że kluczowe jest prawidłowe odczytanie pojęcia „przedsięwzięcie”, które zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 13 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie jest definiowane jako każde zamierzenie budowlane lub inna ingerencja w środowisko polegająca na przekształceniu lub zmianie sposobu wykorzystania terenu.
NSA zauważył, że w doktrynie i orzecznictwie podkreśla się konieczność łącznego rozpatrywania przedsięwzięć powiązanych technologicznie lub realizowanych przez tego samego inwestora na sąsiednich nieruchomościach, które razem mogą przekraczać ustawowe progi powierzchni zabudowy determinujące obowiązek oceny oddziaływania na środowisko. Oznacza to, że jednostkowo niewielka inwestycja, traktowana oddzielnie, może nie wymagać oceny, ale po zsumowaniu z innymi inwestycjami tego samego rodzaju i tego samego inwestora, przekroczenie progów powierzchniowych może skutkować obowiązkiem przeprowadzenia takiej oceny.
ZNACZENIE POWIERZCHNI PRZEZNACZONEJ DO PRZEKSZTAŁCENIA
Sąd odniósł się do istotnego pojęcia dotyczącego „powierzchni przeznaczonej do przekształcenia” – uznając, że nie jest to jedynie powierzchnia zajmowana przez same budynki, lecz także teren, który ulegnie zmianie w wyniku inwestycji, np. parkingi, drogi dojazdowe, chodniki, place budowy, a także obszary zlikwidowanej roślinności. Sąd wskazał, że taka wykładnia jest zgodna z zasadami ochrony środowiska, w tym zasadą prewencji i przezorności, które wymagają, aby brać pod uwagę nie tylko indywidualne skutki inwestycji, ale ich skumulowany wpływ w kontekście innych przedsięwzięć planowanych lub realizowanych w otoczeniu. Jest to konieczne przy ocenie oddziaływania na środowisko, aby uniknąć obchodzenia obowiązku przeprowadzenia oceny.
ISTOTA ZASADY KUMULACJI I ZWIĄZANE Z NIĄ WYMOGI PROCEDURALNE
W orzeczeniu zaznaczono, że analizując sprawę, należy uwzględnić fakt, iż inwestycje na przyległych działkach należą do jednego inwestora i stanowią integralny zespół przedsięwzięć. NSA zwrócił również uwagę na różnicę pomiędzy potocznym rozumieniem „inwestycji”, a prawnie definiowanym pojęciem „przedsięwzięcia”. Dla celów ochrony środowiska i stosowania przepisów ustawy środowiskowej kluczowa jest definicja prawna, która odnosi się do zamierzenia obejmującego cały kompleks inwestycji pod względem technologicznym i funkcjonalnym, a nie poszczególnych działek rozpatrywanych osobno.
ZNACZENIE ORZECZENIA DLA POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO I OCHRONA ŚRODOWISKA
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego wskazuje na konieczność całościowego podejścia do oceny oddziaływania przedsięwzięć, uwzględniającego nie tylko ich indywidualne cechy, ale przede wszystkim wpływ skumulowany z innymi działaniami inwestycyjnymi. Sąd podkreślił, że organy mają obowiązek analizować inwestycje w kontekście ich łącznego (skumulowanego) oddziaływania – niezależnie od tego, jak inwestor formalnie je dzieli – sam fakt, iż przedsięwzięcie ma pozornie niewielką skalę, nie zwalnia inwestora z obowiązku oceny skutków dla środowiska, jeśli jego łączny wpływ z innymi inwestycjami może być znaczący.
Dla inwestorów oznacza to większy rygor w planowaniu inwestycji, ale z perspektywy ochrony środowiska to niezbędne zabezpieczenie przed jego niekontrolowaną degradacją.
