Pisałem już tutaj, że wiele drzew i krzewów w Polsce jest chronionych. Ochrona prawna drzew i krzewów wynika z przepisów znajdujących się w różnych aktach prawnych, poczynając od Konstytucji RP, poprzez akty prawa międzynarodowego, a kończąc na ustawach.
Warto rozwinąć wątek ochrony drzew i krzewów o sankcje jakie mogą spotkać osobę, która dopuściła się usunięcia, zniszczenia albo uszkodzenia drzewa lub krzewu.
Dzisiaj o karach pieniężnych.
Za zniszczenie, uszkodzenie lub usunięcie drzewa lub krzewu bez odpowiedniej zgody grozi kara pieniężna.
Kara jest wymierzana przez wójta, burmistrza lub prezydenta (w zależności od tego w jakiej gminie znajduje się drzewo lub krzew).
W JAKICH PRZYPADKACH GROZI KARA FINANSOWA
Ustawa o ochronie przyrody wymienia sytuacje, w których wymierza się karę finansową za usunięcie, uszkodzenie lub zniszczenie drzewa lub krzewu. Są to następujące przypadki:
- usunięcie drzewa lub krzewu bez wymaganego zezwolenia;
- usunięcie drzewa lub krzewu bez zgody posiadacza nieruchomości;
- zniszczenie drzewa lub krzewu;
- uszkodzenie drzewa spowodowane wykonywaniem prac w obrębie korony drzewa.
NA KOGO NAKŁADA SIĘ KARĘ ZA WYCIĘCIE (USZKODZENIE, ZNISZCZENIE) DRZEWA
Kara, o której mowa wyżej, jest nakładana na posiadacza nieruchomości (jest nim najczęściej właściciel nieruchomości, na której rośnie drzewo lub krzew), albo właściciela urządzeń przesyłowych, albo na inny podmiot, jeżeli działał bez zgody właściciela (posiadacza) nieruchomości.
Karę zatem ponosi posiadacz nieruchomości, na której rosło usunięte drzewo (krzew) lub podmiot, który usunął drzewo bez zgody posiadacza.
Warto pamiętać, że nieistotnym w kontekście odpowiedzialności posiadacza nieruchomości za wycięcie drzewa (krzewu) jest to, czy posiadacz nieruchomości dokonał wycięcia osobiście, czy też wynajął w tym celu inny podmiot, lub wyraził zgodę w sposób dorozumiany. Zgoda może być bowiem wyrażona w sposób „cichej” akceptacji i polegać na biernym akceptowaniu określonych działań. Jednakże akceptowanie zniszczenia drzewa, tj. udzielenie dorozumianej (cichej) zgody na niszczenie przyrody może nastąpić w odniesieniu do stanu rzeczy uświadomionego, a przynajmniej przewidywanego.
Dla odpowiedzialności finansowej za wycięcie / zniszczenie drzewa (krzewu) nieistotna jest także świadomość, czy też brak świadomości konieczności uzyskania stosownego zezwolenia. Bez znaczenia dla odpowiedzialności pozostają również pobudki, czy motywy, jakimi kieruje się osoba usuwająca drzewo.
Ukaranie natomiast osoby, która nie była właścicielem (posiadaczem) nieruchomości, na której rosło drzewo (krzew) jest możliwe, jednakże będzie się łączyło z udowodnieniem, iż sprawca nielegalnej wycinki działał bez zgody właściciela (posiadacza) nieruchomości. Jeżeli zatem drzewo usunęła osoba trzecia bez wiedzy właściciela (posiadacza) i w sposób, któremu właściciel nie mógł zapobiec, wtedy właściciel nieruchomości nie ponosi odpowiedzialności.
STAN WYŻSZEJ KONIECZNOŚCI UZASADNIAJĄCY USUNIĘCIE LUB ZNISZCZENIE DRZEWA LUB KRZEWU
Zaznaczyć należy, że przepisy przewidują sytuację, w której dochodzi do usunięcia lub uszkodzenia drzewa, ale pomimo tego nie wymierza się administracyjnej kary pieniężnej. Są to jednak sytuacje nadzwyczajne, które mogą być usprawiedliwione jedynie „stanem wyższej konieczności”. Jak rozumieć pojęcie „stanu wyższej konieczności”. Sądy stoją na stanowisku, iż stan wyższej konieczności, uzasadniający natychmiastowe usunięcie albo zniszczenie drzewa lub krzewu i jednocześnie zwalniający z obowiązku poniesienia kary pieniężnej, musi być stanem nagłym i stwarzającym na tyle poważne zagrożenie dla innych dóbr prawem chronionych jak życie lub zdrowie ludzkie (o wyższej wartości niż drzewa lub krzewy), że nie można oczekiwać na przybycie uprawnionych służb lub na uzyskanie odpowiedniego zezwolenia. Jednakże samo przekonanie osoby dokonującej usunięcia (zniszczenia) drzewa lub krzewu – subiektywne przekonanie – może być niewystarczające do usprawiedliwienia takiego czynu i będzie po analizie sprawy uznane za dokonane w sposób nieuprawniony.
POSTĘPOWANIE DOTYCZĄCE ZNISZCZENIA DRZEWA LUB KRZEWU
Wspomnieć należy również, że postępowanie w sprawie nałożenia kary pieniężnej za usunięcie drzewa lub krzewu bez zezwolenia jest postępowaniem prowadzonym przed organami administracji publicznej. Jego jedynym celem jest ukaranie sprawcy nielegalnego czynu. Kara finansowa nakładana w tym postępowaniu jest zatem karą nakładaną w związku z naruszeniem interesu publicznego. Organy administracji publicznej (wójt, burmistrz, prezydent) nie rozstrzygają kwestii ewentualnych szkód, jakie powstały w wyniku nielegalnego wycięcia, czy zniszczenia drzewa. Osoba pokrzywdzona nielegalnym zniszczeniem drzewa lub krzewu (np. właściciel drzewa) może w postępowaniu cywilnym (nie w postępowaniu administracyjnym związanym z wymierzeniem kary za nielegalne zniszczenie drzewa) dochodzić od sprawcy odszkodowania za usunięcie drzew z jego nieruchomości.
